Kłykciny kończyste (condylomata acuminata) to brodawki płciowe wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), głównie typy 6 i 11. Są jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. Objawiają się jako miękkie, brodawkowate guzki w okolicach narządów płciowych, odbytu, czasem w jamie ustnej. Choć same w sobie są zmianami łagodnymi, ich obecność świadczy o aktywnym zakażeniu HPV i wiąże się z ryzykiem nawrotów oraz współistnienia typów wysokoonkogennych (16, 18).
🦠 Kłykciny kończyste
I. Definicja i charakterystyka
- Kłykciny kończyste to proliferacyjne zmiany skóry i błon śluzowych wywołane przez HPV.
- Mają postać miękkich, różowych lub brunatnych guzków o brodawkującej powierzchni.
- Mogą być pojedyncze lub tworzyć skupiska, często przypominające kalafiorowate narośla.
- Lokalizują się najczęściej w okolicach narządów płciowych, odbytu, rzadziej w jamie ustnej czy gardle.
II. Epidemiologia
- HPV jest najczęstszą infekcją przenoszoną drogą płciową na świecie.
- Szacuje się, że 40–50% dorosłych aktywnych seksualnie miało kontakt z HPV.
- Typy 6 i 11 odpowiadają za >90% przypadków kłykcin kończystych.
- Najczęściej występują u osób młodych (20–30 lat), aktywnych seksualnie, z wieloma partnerami.
III. Patofizjologia
- HPV infekuje nabłonek skóry i błon śluzowych → integracja wirusa z komórkami nabłonka → proliferacja i powstawanie brodawkowatych zmian.
- Typy 6 i 11 są niskoonkogenne – powodują zmiany łagodne.
- Typy 16 i 18 są wysokoonkogenne – związane z ryzykiem raka szyjki macicy, odbytu, gardła.
- Zakażenie HPV może być bezobjawowe, a wirus utrzymywać się w organizmie latami.
IV. Objawy kliniczne
- Zmiany skórne: miękkie, brodawkowate guzki, często przypominające kalafior.
- Lokalizacja: prącie, srom, okolica odbytu, cewka moczowa, jama ustna.
- Objawy towarzyszące: świąd, pieczenie, dyskomfort, krwawienie przy urazie.
- Często przebieg bezobjawowy – zmiany wykrywane przypadkowo.
V. Diagnostyka
- Badanie kliniczne: charakterystyczny obraz brodawkowatych zmian.
- Kolposkopia/wulwoskopia: ocena zmian u kobiet.
- Badania histopatologiczne: w przypadku wątpliwości diagnostycznych.
- Testy HPV DNA: identyfikacja typów wirusa, ocena ryzyka onkologicznego.
VI. Leczenie – tabela metod i leków
| Metoda | Substancja / procedura | Przykładowe nazwy handlowe w Polsce | Uwagi kliniczne |
|---|---|---|---|
| Leczenie miejscowe | Podofilotoksyna | Wartec | Nakładana miejscowo, działa cytotoksycznie |
| Imikwimod | Aldara | Krem immunomodulujący, stosowany 3×/tydz. | |
| Sinekatechiny | Veregen | Preparat roślinny, stosowany miejscowo | |
| Leczenie zabiegowe | Krioterapia | – | Zamrażanie zmian ciekłym azotem |
| Elektrokoagulacja | – | Usuwanie zmian prądem elektrycznym | |
| Laser CO₂ | – | Precyzyjne usuwanie brodawek | |
| Chirurgiczne wycięcie | – | W dużych lub opornych zmianach | |
| Leczenie ogólne | Interferon α | – | Rzadziej stosowany, immunomodulacja |
VII. Powikłania
- Nawracające zmiany (częste, nawet po leczeniu).
- Ryzyko współistnienia infekcji innymi typami HPV (16, 18).
- Zmiany mogą powodować dyskomfort psychiczny, problemy w życiu seksualnym.
- Rzadko – transformacja nowotworowa (zwłaszcza przy typach wysokoonkogennych).
VIII. Monitorowanie i rokowanie
- Kontrole dermatologiczne/wenerologiczne co kilka miesięcy.
- Leczenie często wymaga powtarzania – nawroty są częste.
- Rokowanie jest dobre, ale choroba ma charakter przewlekły.
- Profilaktyka: szczepienia przeciw HPV (np. Gardasil 9) – chronią przed typami 6, 11, 16, 18 i innymi.
IX. Podsumowanie
Kłykciny kończyste to częsta infekcja przenoszona drogą płciową, wywołana przez HPV. Leczenie obejmuje metody miejscowe (podofilotoksyna, imikwimod), zabiegowe (krioterapia, laser, chirurgia) oraz profilaktykę poprzez szczepienia. Choć zmiany są łagodne, nawroty są częste, a obecność HPV wiąże się z ryzykiem nowotworów szyjki macicy, odbytu i gardła.
